Poezja o młodopolskim rodowodzie (Kasprowicz, Miciński, Staff, Leśmian)

Twórczość Jana Kasprowicza, Tadeusza Micińskiego, Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana łączy ten sam rodowód. Wywodzi się ona z Młodej Polski, wszyscy więc poeci są po trosze symbolistami. Jednak, jak łatwo zauważyć, analizowane utwory to teksty dwudziestowieczne — i to nie tylko dlatego, że prawie wszystkie opublikowane zostały w tomach autorskich wydanych w pierwszych dekadach XX stulecia, ale też dlatego, że oprócz tradycyjnych rozwiązań artystycznych (wiodących od antyku i średniowiecza przez renesans i barok do romantyzmu), przynoszą takie, które upowszechnią się na większą skalę w literaturze XX wieku. Można zatem mówić o modernistycznych źródłach dwudziestowieczności.

Model symbolizmu nastrojowego zaczął ulegać na początku XX wieku modyfikacji, nie przekształcając się w jakiś nowy kierunek, ale go zapowiadając. Zbliżenie z impresjonizmem zostało zastąpione zbliżeniem z poetyką właściwą późniejszemu ekspresjonizmowi. Twórczość Kasprowicza, Micińskiego, Staffa i Leśmiana rozwijała się zatem między nastrojowością i ekspresyjnością, ale jak to bywa w przypadku najwybitniejszych poetów, ich indywidualność nie pozwalała na zasklepienie się w jakiejś konwencji. Stąd zmierzanie niektórych z wymienionych wyżej autorów ku poetyce klasycystycznej, poetyce codzienności, ludowego humoru czy ku grotesce. Każdy z nich inaczej kształtował swój styl, mimo że ujawniał sympatie z tą samą tradycją literacką (zwłaszcza średniowieczną, barokową, romantyczną).

Nawet jeśli pozostaniemy przy samym tylko symbolizmie, to przyjdzie stwierdzić, że symbolizm symbolizmowi nierówny. Najlepiej widać to w przypadku Leśmiana, którego twórczość niektórzy badacze wprost wiązali z tym kierunkiem, a inni odmawiali poecie miana symbolisty albo używali dodatkowego określenia, aby jego symbolizm odróżnić od nastrojowego symbolizmu Tetmajera czy Kasprowicza (na przykład „symbolizm egzystencjalny” lub „symbolizm realistyczny”). To świadczy o stopniu oryginalności autora Łąki, niedającego się tak łatwo zmieścić w jednej kategorii. Podobnie jest też z pozostałymi poetami, których wiersze stały się przedmiotem niniejszego opracowania. Symbolizm Micińskiego nazwać można na przykład „symbolizmem mistycznym” lub „symbolizmem synkretycznym”. Tak czy inaczej wszyscy ci poeci są dziedzicami symbolizmu jako jednego z najważniejszych przejawów modernizmu przełomu XIX i XX wieku. Struktura artystyczna ich utworów dopuszcza różne interpretacje, ale właśnie ta otwarta perspektywa rozumienia i oddziaływania stała się gwarancją dalszej żywotności tej poezji.