Redakcja półrocznika „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” zaprasza do nadsyłania artykułów (w języku polskim lub angielskim) do kolejnego numeru czasopisma

W ciągu poprzedniej dekady do listy niezliczonych, a w wielu przypadkach klasycznych już tytułów dołączyły nowe, w tym kierowane do dzieci i młodzieży. Powstają kolejne retellingi klasycznych baśni – jak Dawno, dawno temu… we śnie Liz Braswell (2016) o Śpiącej Królewnie albo nowe Disneyowskie adaptacje, m.in. Piękna i Bestia (2017) czy Aladyn (2019) – oraz utwory kontaminujące różne mityczne, legendowe, podaniowe i baśniowe wątki, czego przykładem mogą być powieści Marty Kisiel (cykl Małe Licho, 2018– ) i Marcina Szczygielskiego (seria o Mai, 2013– ; Królowa wody, 2019) lub serial Opowiedz mi bajkę (2018–2020). Nie brakuje nowych tekstów swobodnie czerpiących z topiki i rekwizytorni oferowanych przez mity, legendy, podania czy baśnie, jak choćby film Naprzód (2020). Na rynku ukazują się także książki oraz filmy na wiele sposobów inspirujące się tradycyjnymi opowieściami, np. Dom na kurzych łapach Sophie Anderson (2020), album Nić Ariadny. Mity i labirynty Jana Bajtlika (2018), powieść Smutek mamuta. Prawie wszystkie mity świata. Rozmowy z Jędrkiem Ewy Jałochowskiej (2019), cykl Apollo i boskie próby Ricka Riordana (2016–2020) i Świątynia Jakub Żulczyka (2018), będąca sequelem Zmorojewa (2011), a także animacja Vaiana. Skarb oceanu (2016) oraz serial Amerykańscy bogowie (2017– ), na podstawie powieści Gaimana. Powodzeniem cieszą się również liczne bestiariusze: Atlas zjaw i potworów z całego świata Federiki Magrin (2018), Księga potworów Michała Rusinka (2016) czy dwie części Bestiariusza słowiańskiego Witolda Vargasa i Pawła Zycha (2012, 2016).

Te i inne teksty kultury, w różnym stopniu związane z mitami, legendami, podaniami i baśniami rozumianymi jako kategorie genologiczne i jako konwencje, wydają się warte akademickiej uwagi, z odniesieniem do istniejących już, niezwykle rozległych studiów w tym obszarze, w tym prac takich jak: Twice Upon a Time: A Guide to Fractured, Altered, and Retold Folk and Fairy Tales Catherine Bomhold i Terri E. Elder (2008), The Folkloresque: Reframing Folklore in a Popular Culture World  Michaela Dylana Fostera i Jeffreya A. Tolberta (2016), Fairy Tale Films: Visions of Ambiguity pod redakcją Pauline Greenhill i Sidney Eve Matrix (2010), teksty Cristiny Bacchilegi, Ruth B. Bottigheimer, Juana Cervery, Donalda Haasego, Anny Kérchy, Stijna Praeta, Marii Tatar oraz Jacka Zipesa czy – na polskim gruncie – Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku. Intertekstualne gry z tradycją literacką Weroniki Kosteckiej (2014), Baśń w zwierciadle popkultury. Renarracje baśni ze zbioru Kinder- und Hausmärchen Wilhelma i Jakuba Grimmów w przestrzeni kultury popularnej Kamili Kowalczyk (2016), dwa tomy monografii Kulturowe konteksty baśni pod redakcją Grzegorza Leszczyńskiego (2005, 2006), materiały powstałe w ramach projektu Our Mythical Childhood... The Reception of Classical Antiquity in Children’s and Young Adults’ Culture in Response to Regional and Global Challenges Katarzyny Marciniak (2016–2021), seria wydawnicza Bajka w przestrzeni naukowej i edukacyjnej, jak również Słownik polskiej bajki ludowej (w wersji papierowej oraz elektronicznej) pod redakcją Violetty Wróblewskiej, liczne publikacje Magdaleny Bednarek, Anny Mik, Jolanty Ługowskiej, Macieja Skowery.

Kolejny numer czasopisma Dzieciństwo. Literatura i Kultura poświęcony będzie mitom, legendom, podaniom i baśniom rozpatrywanym w najnowszych kontekstach metodologicznych, a także ich współczesnym przekształceniom oraz ponowoczesnym tekstom kultury wykorzystującym np. mityczną czy baśniową konwencję – w odniesieniu do koncepcji dzieciństwa, figury dziecka, literatury oraz kultury dziecięcej i młodzieżowej z drugiej dekady XXI wieku.

Szczególnie ważne wydają nam się interpretacje uwzględniające m.in. reprezentację różnorodności lub krytykujące jej brak, obszar przez długi czas zaniedbywany w kontekście wytworów kultury dla dzieci i młodzieży. Korpus zaangażowanych ideologicznie renarracji klasycznych opowieści jest bogaty; wystarczy wspomnieć opowiadania Angeli Carter, Tanith Lee czy Petera Cashoralego. Problematyka ta stała się też przedmiotem rozważań wielu badaczy – poza wspomnianymi już wyżej nazwiskami warto przywołać także Jacques’a Demy’ego, zajmującego się kategoriami płci i klasy w baśniach filmowych (Queer Enchantments Gender, Sexuality, And Class In The Fairy-Tale Cinema, 2013), i Vanessę Joosen, badającą baśnie w kontekście age studies w ramach projektu Clothing and Age in Fairy Tales and their Modern Adaptations (2020–2021). Na rynku wciąż jednak pojawiają się nowe utwory, które nie doczekały się jeszcze naukowych analiz, jak choćby np. film Czarownica. Bajka ludowa z Nowej Anglii (2016) czy książka Królewna w lśniącej zbroi, czyli trochę inne bajki dla dziewczynek i chłopców Fransman Karrie i Plackett Jonathan (2020). Interesować nas będą zatem także artykuły wpisujące mity, legendy, podania i baśnie w nurt studiów genderowych, postkolonialnych, ekokrytycznych, nad migracjami, nad niepełnosprawnością, nad zwierzętami itp.

Zapraszamy do podjęcia interdyscyplinarnych rozważań nad różnymi aspektami relacji między dzieciństwem i dojrzewaniem a mitem, legendą, podaniem czy baśnią w rozmaitych tekstach kultury, przeznaczonych dla różnych grup odbiorców, powstałych zarówno na naszym rodzimym gruncie, jak i za granicą. Interesują nas studia przypadków, prace o charakterze przekrojowym, a także teksty przedstawiające współczesne kierunki badań, zwłaszcza poza anglosaskim kręgiem kulturowym. Zaproponowane poniżej obszary problemowe nie wyczerpują oczywiście tematyki będącej przedmiotem numeru:

• współczesne retellingi tradycyjnych mitów, legend, podań i baśni w literaturze oraz kulturze dziecięcej i młodzieżowej, w tym także utwory poszerzające materiał źródłowy albo wykorzystujące praktyki transfikcjonalne, tworzące nowe opowieści na bazie istniejących już mitycznych, legendarnych, podaniowych czy baśniowych światów;
• stosowanie baśniowej lub mitycznej konwencji, topiki czy rekwizytorni w tekstach dla dzieci i młodzieży;
• dziecko i dzieciństwo w mitach, legendach, podaniach i tradycyjnych baśniach w kontekście najnowszych metodologii;
• książki informacyjne, edukacyjne, popularnonaukowe dla dzieci i młodzieży na temat dawnych wierzeń, mitów, legend, podań;
• świeże interpretacje opracowywanych już wcześniej klasycznych opowieści i ich nowszych modyfikacji, uwzględniające marginalizowane do tej pory postaci, grupy społeczne, tematy.

Zachęcamy również do przesyłania tekstów niezwiązanych z tematem numeru do działów Varia i Artykuły recenzyjne.

Termin zgłaszania artykułów: 30.05.2021 r.