Negacja w języku, tekście, dyskursie

z

UŁ

z

UŁ

z

UŁ

z

UŁ

Łódź 16-17 maja 2017 r.

W dniach 16 i 17 maja 2017 roku na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się konferencja naukowa pod tytułem "Negacja w języku, tekście, dyskursie". Organizatorem konferencji była Katedra Współczesnego Języka Polskiego. Przedmiotem refleksji i naukowych dyskusji stała się negacja w ujęciu zarówno systemowym: syntaktycznym i semantycznym, jak i komunikacyjnym: pragmatycznym, tekstowym, dyskursowo-społecznym, a także filozoficznym, retorycznym i kulturowym. Spotkanie zgromadziło kilkudziesięciu uczestników, wśród których znaleźli się, oprócz pracowników Uniwersytetu łódzkiego, naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Poznaniu, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Wszystkich zebranych przywitała dr hab. prof. UŁ Barbara Kudra – kierownik Katedry Współczesnego Języka Polskiego. Konferencję oficjalnie otworzyła prof. nadzw. dr hab. Irena Jaros, która w imieniu władz dziekańskich przywitała wszystkich uczestników naukowego spotkania, zaznaczając, że negacja odgrywa ważną rolę w sferze zarówno dyskursywno-społecznej, jak i kulturowej, i może stać się motorem wielu zmian. W tym kontekście życzyła konstruktywnej dyskusji.

Obrady plenarne rozpoczęły się od wystąpienia prof. zw. dra hab. Jarosława Płuciennika (UŁ), który w niezwykle atrakcyjny sposób analizował głębię presupozycji. Drugi referat zaprezentowany przez prof. dr hab. Barbarę Bogołębską (UŁ) dotyczył negacji rozpatrywanej w ujęciu retorycznym. Szeroki był kontekst rozważań – od klasycznej retoryki po m.in. prace Leszka Kołakowskiego, księdza Jana Twardowskiego, opowiadana Stanisława Mrożka, felietony Ewy Szumańskiej. Z kolei o negacji z perspektywy tekstowej interpretacji konstrukcji słowotwórczych mówiła dr hab. prof. UG Alicja Pstyga. W swoim wystąpieniu podkreśliła konieczność znajomości kontekstu kulturowego do odczytania negacji formalnej. Uwagę słuchaczy przykuł referat dr hab. prof. UŁ Doroty Samborskiej-Kukuć pt. „>>Jam duch jest, który ciągle przeczy<<” – żywioł negacji jako zasada świata w „Dzieciach szatana” Stanisława Przybyszewskiego”. Żywą dyskusję wywołało wystąpienie dr hab. prof. UMCS Marty Wójcickiej. Pojawiło się w nim wiele interesujących pytań w kontekście negacji: Czy jeżeli pamięć jest wartością, to niepamięć nią nie jest? Jaka jest ta niepamięć? Czy zapominanie jest wspólnym elementem pamięci i niepamięci? Czy mechanizmy pamięci są naturalne czy sterowane? Jakie są składniki niepamięci zbiorowej? Na czym opiera się niepamięć instytucjonalna? Konkluzja wypowiedzi prelegentki dotyczyła pamięci komunikatywnej, która żyje tylko 80-100 lat, oraz niepamięci instytucjonalnej, która opiera się na negacji. Obrady plenarne zakończyły się żywą dyskusją moderowaną przez dr hab. prof. UŁ Barbarę Kudrę i dra hab. Rafała Palczewskiego (UMK).

Po zakończeniu obrad plenarnych miała miejsce prezentacja „Biuletynu Polonistycznego”, którą przygotował mgr Przemysław Górecki (redaktor merytoryczny) z redakcji centralnej „Biuletynu”. Przedstawił krótką historię prac nad utworzeniem i rozwojem nowej, internetowej formy „Biuletynu” oraz sprawozdanie dotyczące podejmowanych działań upowszechniania w środowisku polonistycznym w szczególności: wydarzeń, projektów naukowych, oferty edukacyjnej, ofert pracy i konkursów. Głos zabrała również dr Katarzyna Burska, która pełni funkcję redaktora-koordynatora „Biuletynu Polonistycznego” na Uniwersytecie  Łódzkim.

Obrady popołudniowe zostały podzielone na dwie sekcje. Pierwszej przewodniczyły dr hab. prof. UŁ Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz oraz dr hab. prof. UMCS Marta Wójcicka, drugiej – dr hab. prof. UG Alicja Pstyga i dr Izabela Różycka z Uniwersytetu Łódzkiego. Wysłuchano 13 referatów. W pierwszej sekcji dr Mirosława Hordy (USz) podzieliła się swoimi wynikami badań dotyczącymi paremiologicznych zdań egzystencjalnych z formalnym wykładnikiem negacji, mgr Barbara Linsztet (UMK) mówiła o czasownikach komunikujących czyjąś skłonność do zachowań społecznie nieakceptowanych, zaś dr hab. Rafał Palczewski wygłosił referat pt. „Negacja metajęzykowa a odwoływalność implikacji pragmatycznych”. O negacji we frazach czasownikowych interesująco mówił dr Sebastian Przybyszewski z UWM, który przedstawił referat przygotowany wspólnie z dr Moniką Czerepowicką. Przedstawicielka tej samej uczelni wyższej – dr hab. Mariola Wołk – szczegółowo omówiła rolę negacji w analizie semantycznej na przykładzie wyrażenia nic dziwnego. Obrady w pierwszej sekcji zakończyły się wystąpieniem dr Magdaleny Żabowskiej, która mówiła o negacji w kontekście metatekstu, oraz referatem dra Sebastiana Żurowskiego zatytułowanym „Polskie reduplikacje z segmentem nie”. W drugiej sekcji mgr Monika Brągiel (UJ) swoje wystąpienie poświęciła poezji Andrzeja Sosnowskiego, zaś mgr Magdalena Nowakowska (UŁ) – utworom Doroty Masłowskiej. Mgr Rafał Szprync (KUL) mówił w kontekście filozofii Jeana Paula Sartre’a o tym, jak negacja Boga wpędziła człowieka w niewolę wolności. Szczególne zainteresowanie wzbudziło wystąpienie dr hab. Beaty Grochali-Woźniak (UŁ). Prelegentka przedstawiła koncepcję komentatora sportowego w ujęciu Bogdana Tomaszewskiego, zderzając wzór z jego zaprzeczeniem we współczesnych mediach. Wystąpienie mgra Macieja Topolskiego (UJ) dotyczące dysorcji – lektury negatywnej Google Books – zostało wysoko ocenione przez uczestników obrad i wywołało ożywioną dyskusję na temat humanistyki i świata cyfrowego. Jako ostatnia o negacji w dziennikarstwie poradnikowym mówiła dr hab. Monika Worsowicz (UŁ). Na podstawie ogólnoporadnikowej prasy dla kobiet zwracała uwagę m.in. na negację pod postacią eufemizacji, uwidaczniająca się poprzez wnioskowanie, wizualną. Obrady zakończyły się żywą dyskusją.

W drugim dniu obrad w dwu sekcjach wystąpiło 8 prelegentów. W pierwszej sekcji, moderowanej przez dr Elwirę Olejniczak z Uniwersytetu Łódzkiego i dr Magdalenę Żabowską z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, uczestnicy obrad wysłuchali na początku referatu mgr Magdaleny Ogieniewskiej (UKSW) pt. „Kultura kibucu  jako negacja tradycji kultury żydowskiej”. Jako drugie wystąpiły dr hab. Agnieszka Zatorska i mgr Vesna Bukovec (UŁ), które na podstawie swoich doświadczeń dydaktycznych mówiły o problemach tworzenia konstrukcji z negacją przez polskich studentów uczących się języka słoweńskiego. Dr Katarzyna Burska (UŁ) szczegółowo zreferowała temat wyrażania negatywnych ocen w kulinarnych show.  Ostatnie wystąpienie było poświęcone ucieleśnionym źródłom negacji – mgr Sonia Gembalczyk (UJ) dokonała analizy multimodalnej. Drugiej sekcji przewodniczyły dr hab. Katarzyna Jachimowska z Uniwersytetu Łódzkiego oraz dr hab. Mariola Wołk z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Pierwszy referat, przygotowany przez dr hab. Beatę Burską-Ratajczyk i mgra Radosława Burskiego, dotyczył negacji w tekście prawnym. Omówiony uporządkowany materiał stał się źródłem interesujących wniosków. Duże zainteresowanie wzbudziło wystąpienie mgra Antoniego Leśniaka (UŚ), który mówił o politycznej poprawności w kontekście językowej negacji rzeczywistości. Liczne podawane przykłady spotkały się z żywą reakcją i negatywną oceną słuchaczy i dyskutantów. W drugiej części obrad mgr Hanna Kądziołka-Sabanty (UŁ) przedstawiła referat pt. „Językowe aspekty starzenia się jednostki w otoczeniu pracy na tle danych pozyskanych z wywiadów autobiograficznych”, zaś mgr Anna Lewandowska z Uniwersytetu Gdańskiego krótko zaprezentowała sposoby wyrażania negacji w polskim języku migowym. Syntetyczność prezentacji przełożyła się na wnikliwe pytania ze strony uczestników spotkania naukowego.

Przedstawicielki organizatora konferencji – dr hab. Katarzyna Jachimowska i dr Elwira Olejniczak – zamknęły obrady i podziękowały referentom i dyskutantom za przyjęcie zaproszenia i udział w organizowanej przez Katedrę Współczesnego Języka Polskiego konferencji naukowej.

Sprawozdanie sporządziła

 Katarzyna Jachimowska