„Szkiełko i oko”. Humanistyka w dialogu z aktualną fizyką

Choć intelektualna historia Zachodu ma swój początek w idei jednej kultury naukowej, to dzisiaj nie sposób mówić o kulturowej tożsamości fizyki, matematyki, historii, socjologii czy filologii. Rozłam na dwie odrębne i niekompatybilne wizje świata i człowieka stał się faktem. Hermeneutyczne próby oddzielenia nauk o przyrodzie i nauk o duchu nie przyniosły spodziewanego efektu. „Widzimy świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce”, a „martwe prawdy” sytuują się na przeciwnych biegunie wobec „prawd żywych”. Choć z drugiej strony trzeba dostrzec obecność pojęcia „prawdy” w obu Mickiewiczowskich frazach pochodzących z ballady Romantyczność.

Przepaść między przedstawicielami nauk ścisłych i humanistycznych pogłębia wpływ ponowoczesnej odmiany scjentyzmu, opierającego się na przekonaniu, że empiryczna rzeczywistość podlega dającym się konkluzywnie ustalić algorytmom. Pogląd ten wzmacnia dodatkowo neoliberalny dyskurs ekonomiczny naturalizujący w pewien sposób ideologiczne mity o efektywności i przydatności nauk ścisłych dla modernizacji gospodarczej kraju, przez co kategoria wymiernego efektu staje się wyłącznym kryterium postępu kulturowego.

Pomysłodawcą idei konferencji Szkiełko i oko. Humanistyka w dialogu z aktualną fizyką jest prof. Zbigniew William Wołkowski z paryskiej Sorbony. Organizatorem konferencji jest z kolei Pracownia Komparatystyki Kulturowej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Wspólnie z prof. Wołkowskim kierujemy zaproszenie do uczonych reprezentujących zarówno współczesną fizykę, matematykę, jak i rozmaite nurty nauk społecznych, humanistycznych i teologicznych i sztuki. Pragniemy podjąć refleksję nad szeroko rozumianym dialogiem transdyscyplinarnym i spróbować wyznaczyć obszar możliwego spotkania literary intellectuals i scientists. Niekompletna, rzecz jasna, lista możliwych tematów obejmuje zagadnienia tzw. „drugiej” (Charles Percy Snow) i „trzeciej” (John Brockman) kultury, dotyczące przydatności metod empirycznych do opisu struktury rzeczywistości. Ważnym elementem projektowanej dysputy byłyby pytania o skuteczność rozmaitych metodologii i meta-dyskursów do interpretacji zjawisk kulturowych, a także o dziedzinę wzajemnych inspiracji kultury naukowej i humanistycznej. Warto również podjąć refleksję nad takimi zagadnieniami jak:

• metafory w nauce;

• czytanie tekstów kultury poprzez dyskurs fizyki i matematyki;

• percepcje w naukach przyrodniczych i w humanistyce

• afekty w nauce;

• logos i mythos w nauce;

• artyści wobec nauki;

• naukowcy wobec sztuki;

• fizyka i religia;

• nauka i wartości;

• doświadczenie piękna;

• fizyka i metafizyka;

• kulturowe artykulacje chaosu i kosmosu;

• literatura i poznanie;

• objawienie i poznanie;

• naukowy i artystyczny obraz świata;

• kosmologia i eschatologia;

• naukowe i artystyczne imaginaria;

• metoda, system, prawda;

• komplementarność i niewspółmierność w nauce i sztuce;

• fizyka i postmodernizm;

• intelektualiści w dziele tworzenia i niszczenia świata: „niebezpieczne idee” (Johm Brockman)

• „małe i wielkie kompleksy humanistów” (Leszek Kołakowski)

• czy „trzecia kultura” jest do zbawienia koniecznie potrzebna? Wokół idei Johna Brockmana: „Trzecia kultura to uczeni, myśliciele i badacze świata empirycznego, którzy dzięki swym pracom i pisarstwu przejmują rolę tradycyjnej elity intelektualnej w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania od zawsze nurtujące ludzkość: czym jest życie, kim jesteśmy i dokąd zmierzamy”2.

Do opisu konferencji dołączmy kartę indywidualnego zgłoszenia, którą należy przesłać do 15 października na adres Pracowni Komparatystyki Kulturowej AJD pkk@ajd.czest.pl

Serdecznie Państwa zapraszamy do udziału w tym wydarzeniu

prof. dr hab. Zbigniew William Wołkowski

dr hab. Artur Żywiołek, prof. AJD

dr hab. Adam Regiewicz, prof. AJD

sekretarz konferencji: mgr Bartosz Woźniak