Przestrzenie intymności

Journals:

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej | XXVIII | 2022

Publishing house::

Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN

ISSN:

1507-4153; e-ISSN: 2719-4191

Najnowszy numer periodyku jest poświęcony odkrywaniu intymnego życia autorów wielu rodzajów egodokumentów, a także wątkom biograficznym utrwalonym w dziełach literackich.

Te świadectwa prywatnych przeżyć dotyczą zarówno postaci bardzo ważnych dla polskiej kultury (m.in. Józefa Bartłomieja Zimorowica, Franciszka Dionizego Kniaźnina, Felicjana Faleńskiego, Stefana Żeromskiego, Aliny Szapocznikow), jak i tych mniej znanych (np. Krzysztofa Bronisza, Tomasza Czapskiego, Jecheskiela Kotika). Poruszana w omawianych tekstach problematyka wieloznacznie pojmowanej intymności (rozważanej również jako cecha formy wypowiedzi) dotyczy wielu obszarów, począwszy od cielesności i namiętności poprzez związki emocjonalne (miłosne i przyjacielskie), po zwierzenia dotyczące sfer choroby, żałoby czy traumy.

W artykułach można znaleźć choćby zapisy intymności rozumianej jako doświadczenia o charakterze erotycznym, obecne w staropolskiej oraz oświeceniowej poezji i epistolografii, które utrwalały i interpretowały różnorakie intymne relacje i towarzyszące im emocje. Te świadectwa uczuć, rozterek, lęków lub fascynacji były wyrażane na różne sposoby (czasem niezwykle subtelnie, czasem przez wyrafinowane parabole), zapisując się na kartach tekstów kultury – listów, dzienników czy wspomnień. Dzięki temu przybliżają one skomplikowany temat śladów ludzkiej intymnej emocjonalności w piśmiennictwie, począwszy od staropolszczyzny, przez oświecenie, wiek XIX, aż po czasy współczesne.

Zgromadzone na łamach „Napisu” artykuły mają charakter zarówno interpretacyjny, jak i edytorski, a uzupełnieniem tomu jest obszerny dział recenzji oraz prace studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, prezentujące bardzo różnorodne wizualne interpretacje tematu intymności.

List of contents

Wstęp: Metamorfozy intymności (Marek Pąkciński); I. ROZPRAWY I MATERIAŁY: Dariusz PIOTROWIAK, „Domowe żale, lamenty i krzyki / Ochełznać prostym rymem”. Wybrane sielanki Józefa Bartłomieja Zimorowica jako świadectwo prywatnych doświadczeń poety („Filoreta”, „Kozaczyzna”, „Burda ruska”); Mariola JARCZYKOWA, Relacje nadawczo-odbiorcze i styl rodzinnej korespondencji dotyczącej zdrady małżeńskiej Zofii z Radziwiłłów Dorohostajskiej; Iwona MACIEJEWSKA, Paryskie przygody wojewodzica pomorskiego. Relacja z podróży Tomasza Czapskiego wobec przemian piśmiennictwa autobiograficznego czasów saskich; Bożena MAZURKOWA, O panieńskim kwiatku, miłosnych harcach i urokach łożnicy we wczesnej poezji Franciszka Dionizego Kniaźnina; Beata GARLEJ, Stefana Żeromskiego tropy (o) namiętności; Monika ŁADOŃ, „Miłość jest w zasadzie chorobą”. Intymność w listach miłosnych Aliny Szapocznikow do Ryszarda Stanisławskiego; II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE: Anna SITKOWA, Edycja krytyczna „Listu przyjacielskiego” Krzysztofa Bronisza z traktatu Piotra Umiastowskiego „Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi rozłożona” (1591); Agnieszka BĄBEL, Strategie budowania intymności – pierwsze listy Felicjana Medarda Faleńskiego i Marii Trębickiej; Listy Marii Trębickiej i Felicjana Faleńskiego (oprac. Agnieszka Bąbel); III. VARIA: Magdalena PIEKARA, „Myszy wyglądały żałośnie” – stawanie się zwierzęciem w czasie pogromu kijowskiego we wspomnieniach Jecheskiela Kotika; Przestrzenie intymności. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie; Ilustracje; omentarze autorów do fotografii; IV. RECENZJE: Wojciech KALISZEWSKI, Wierszowana batalia elekcyjna (Antologia okolicznościowej poezji politycznej bezkrólewia i wojny o tron polski 1733–1735, oprac. Rafał Niedziela, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2019); Barbara WOLSKA, Wiersze czasów Stanisława Augusta z Sacculusowego „worka” rozmaitości swawolnych (Poezyje dessertowe wieku naszego oświeconego, [wybór i oprac.] Leon Sacculus [i.e. R. Kaleta], red. i korekta H. Wojtas-Kaleta, Wydawnictwo Sacculus, Amsterdam 1989 [i.e. Wrocław 2019]); Irena FEDOROWICZ, Dzieje pewnej przyjaźni korespondencyjnej (Zofia Trzeszczkowska (Adam M-ski, Adam Mańkowski), Listy do Zenona Przesmyckiego z lat 1887–1901, wstęp i oprac. Aleksandra Błasińska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2019).