„Jesteśmy wszędzie i nigdzie”. Twórczość literacka, translatorska, krytycznoliteracka i naukowa Andrzeja Buszy / Ogólnopolska konferencja naukowa

Andrzej Busza (ur. 1938) – poeta, prozaik, tłumacz, krytyk, historyk literatury, conradysta – jest jednym z najciekawszych twórców powrześniowej emigracji niepodległościowej. Urodzony w Krakowie, czas wojny spędził na Bliskim Wschodzie, a w latach 1947-1965 przebywał w Anglii, gdzie ukończył filologię angielską (St. Joseph`s College, a następnie University College w Londynie). W roku 1965 osiedlił się w Kanadzie, gdzie został wykładowcą, a później profesorem literatury angielskiej w University of British Columbia w Vancouver.

W latach 1958-1962 członek zespołu redakcyjnego londyńskich pism literackich „Merkuriusz Polski – Życie Akademickie”, „Kontynenty – Nowy Merkuriusz” i „Kontynenty” oraz grupy poetyckiej skupionej wokół tego środowiska. Laureat Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1962), Fundacji im. Władysława i Nelli Turzańskich (2005) oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą (2013). Twórca dwujęzyczny – pisze w języku angielskim i polskim. Opublikował 7 tomów poezji: Znaki wodne (Paryż 1969), Astrologer in the Underground / Astrolog w metrze (tłum. M. Bullock i J. Boraks, Athens, Ohio 1971), Glosy i refrakcje (Berlin-Toronto 2001), Obrazy z życia Laquedema / Scenes from the Life of Laquedem (tłum. B. Czaykowski, Berlin-Toronto 2003), Kohelet (Toronto-Rzeszów 2008), Pełnia i przesilenie / Full Moon and Summer Solstice (współautor i tłum. B. Czaykowski, Toronto-Rzeszów 2008) i Niepewność (tłum. B. Tarnowska i R. Sabo, Toronto 2013). W przygotowaniu zbiór wierszy zebranych pt. Atol. Ponadto wiersze swoje drukował w czasopismach polskich, m.in.: „Akcent”, „Fraza”, „Kultura”, „Nowy Prąd”, „Odra”, „Oficyna Poetów”, „Poezja”, „Tygodnik Powszechny”, „Wiadomości”, „Więź”, „Współczesność”, zagranicznych (m.in. „Albion Broadsheet Four”, „Cahiers de l`Est. Revue Trimestrielle”, „Contemporary Literature in Translation”, „Expression”, „The Malahat Review”, „New Orleans Review”, „O" Publication of the Arts, „Prism International”, „Queens Slavic Papers”), a także w antologiach (m.in. Ryby na piasku. Antologia wierszy poetów „londyńskich”, red. A. Czerniawski, Londyn 1965; Opisanie z pamięci. Antologia poetycka londyńskiej grupy Kontynentów, red. A. Lam, Warszawa 1965; Neue Polnische Lyrik, red. K. Dedecius, Darmstadt 1965; Contemporary Poetry of British Columbia, red. J. M. Yates, Vancouver 1970), Volvox. Poetry from the Unofficial Languages of Canada in English Translation, red. J. M. Yates i in., 1971), Seven Polish-Canadian Poets. An Anthology, red. W. Iwaniuk i F. Śmieja, Toronto 1984), Antologia poezji polskiej na obczyźnie 1939-1999, red. B. Czaykowski, Warszawa 2002). Krytyk literacki, a także autor opowiadań publikowanych na łamach „Kontynentów – Nowego Merkuriusza” i „Frazy”. Wspólnie z Bogdanem Czaykowskim przełożył na angielski wiersze Mirona Białoszewskiego (Revolution of Things, Washington DC 1974), poematy Białoszewskiego, Iwaszkiewicza, Jastruna, Miłosza i Wierzyńskiego (Gathering Time. Five Modern Polish Elegies, Mission, BC 1983) oraz utwory wielu innych polskich poetów współczesnych („Modern Poetry in Translation” 1975, nr 23/24). Znawca twórczości Josepha Conrada, autor wielu prac poświęconych temu pisarzowi, zamieszczonych w periodykach i monografiach polskich i zagranicznych, redaktor wydań krytycznych jego dzieł.

Twórczość literacka, zwłaszcza poetycka, Andrzeja Buszy jest niezwykłym fenomenem polskiej literatury współczesnej. Rozwijana niespiesznie w szczególnie złożonych warunkach emigracji, przeszła zasadniczą przemianę językową przy zachowaniu podstawowych cech poetyki. Jej początek określiły skomplikowane doświadczenia biograficzne, brytyjska edukacja i przebywanie w środowisku polskich emigrantów w Londynie. Wspólnota przeżyć polskiej młodzieży akademickiej w Londynie przyczyniła się do literackiego startu w języku ojczystym, ale zasadniczo nie wpłynęła na postawę poety i krąg podejmowanych przez niego problemów. Najmłodszy wśród polskich poetów „londyńskich”, od samego początku podążał własną, zorientowaną estetycznie i etycznie drogą rozwoju. Pozostawał poza głównym traktem literatury emigracyjnej, często nostalgicznej i aktywnej ideowo, nie rozliczał się ze spuścizną romantyczną czy emigracyjnymi mitami. Uprawiał lirykę intelektualną o korzeniach awangardowych, estetycznie wysublimowaną i świadomie czerpiącą z różnych źródeł tradycji. W sytuacji trwałego oddalenia od żywej polszczyzny nad kanadyjskim brzegiem Pacyfiku przeszedł okres transformacji językowej, po którym wznowił uprawianie poezji, ale już w języku angielskim. Ten drugi etap twórczości poety przyniósł dalszy rozwój i zaowocował kolejnymi tomami. Mimo tworzenia w języku angielskim nadal swoje utwory kierował (i wciąż kieruje) do czytelników polskich, publikując je wyłącznie w wersjach dwujęzycznych i przekładach polskich. Dotychczasowa recepcja twórczości Andrzeja Buszy pozostaje bardzo skromna, na co wpływ ma niedostępność tomików (wydawanych w małych nakładach), brak dużego wyboru wierszy (oraz prozy), a także postrzeganie jego utworów głównie poprzez pryzmat pokoleniowy i grupowy całego kręgu twórców londyńskich „Kontynentów”.

Konferencja „Jesteśmy wszędzie i nigdzie”. Twórczość literacka, translatorska, krytycznoliteracka i naukowa Andrzeja Buszy – organizowana w 78 rocznicę urodzin poety – jest próbą nadrobienia tych zaległości i wskazania właściwego miejsca jego dorobku w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Celem sesji będzie refleksja nad wszystkimi aspektami twórczości literackiej, ale także translatorskiej, krytycznoliterackiej i naukowej Andrzeja Buszy. Oczekujemy zarówno na opracowania ogólne bądź syntetyczne (również w szerokim kontekście literatury emigracyjnej, działalności grupy „Kontynenty” czy rozwoju poezji polskiej drugiej połowy XX i początku XXI wieku), jak i na studia sprecyzowane problemowo, a także interpretacje (i reinterpretacje) poszczególnych zbiorów lub utworów.

Proponujemy podjęcie tematów związanych np. z polską i angielską tradycją literacką, stosunkiem do modernizmu i postmodernizmu, dialogami artystycznymi, związkami z innymi sztukami (np. malarstwem lub filmem), związkami z nauką, problemami szczegółowymi (np. wymiarem metafizycznym, historycznym, etycznym czy egzystencjalnym), problematyką miejsc (miast), krajów i tożsamości, przemianami poetyki i estetyki (również w świetle nowych metodologii), sztuką przekładu, działalnością krytycznoliteracką oraz wkładem Buszy do badań nad twórczością Josepha Conrada.

Konferencja odbędzie się w dniach 3–4 listopada 2016 roku na Uniwersytecie Rzeszowskim. Na zgłoszenia z krótkim abstraktem oczekujemy do 15 lipca 2016 r. Prosimy o nadesłanie wypełnionego formularza zgłoszeniowego na adres: janpaste@ur.edu.pl

Zamierzamy również wydać monografię zbiorową. Opłata konferencyjna wynosi 450 zł. W jej ramach zapewniamy Państwu dwa noclegi oraz wyżywienie. Wszelkie dalsze szczegóły organizacyjne podamy w indywidualnej korespondencji po akceptacji zgłoszenia. Zastrzegamy sobie prawo wyboru tematów spośród nadesłanych propozycji.