Dzieciństwo, dorastanie i technologia – wokół kultury (dla) pokolenia Z i generacji Alfa

Kultura pokolenia Z zyskała miano usieciowionej oraz partycypacyjnej (choć tymi terminami operował już m.in. Henry Jenkins w latach 90. XX wieku i na początku XXI stulecia). Młodzi ludzie nie są już tylko jej odbiorcami, lecz także współtwórcami. Uczestniczą w niej (włącznie z czytaniem, ale też tworzeniem utworów literackich) za pośrednictwem ekranów smartfonów, tabletów i laptopów. Jednocześnie zaś teksty kultury ukazujące XXI-wieczne dzieciństwo i dorastanie – szczególnie te adresowane do pokolenia Z, a także do najmłodszych z tzw. generacji Alfa, urodzonych już po 2010 roku – przedstawiają życie młodych bohaterów i bohaterek w stechnicyzowanym, cyfrowym świecie. Dialog rzeczywistości z odzwierciedlającymi ją i wpływającymi na nią tekstami kultury wyraźnie widać m.in. w skrajnych podejściach – i ich kulturowych obrazach – do nowoczesnych technologii: z jednej strony bezkrytycznie entuzjastycznych, z drugiej zaś – opartych na obawach i niechęci, nieraz noszących znamiona technofobii.

Osoby urodzone na przełomie XX i XXI wieku dużo czasu spędzają w sieci, przy czym nie tylko odbierają, lecz przede wszystkim kreują treści internetowe. Co się z tym wiąże, w bardziej zaangażowany i zmediatyzowany sposób reagują na nurtujące je problemy – tak osobiste, jak i społeczne, kulturowe czy polityczne – dotyczące m.in. zdrowia psychicznego, równości (tożsamość genderowa i psychoseksualna, pochodzenie etniczne, niepełnosprawność), kryzysu demokracji czy katastrofy klimatycznej, o czym można przeczytać m.in. w raporcie Poznaj polską generację Z przygotowanym przez zespół Facebooka. Równolegle toczą się dyskusje na temat wpływu coraz to nowszych technologii na rozwój dzieci i młodzieży. Ów wpływ jak dotąd pozostaje jednak zbadany w niewielkim stopniu w kontekście kultury: jej odbierania, tworzenia, przekształcania, rewolucjonizowania, redefiniowania itd. Współautorzy i współautorki najnowszego numeru Dzieciństwa. Literatury i Kultury podjęli się więc zadania częściowego wypełnienia tej luki badawczej.